رخداد اخير مرز شمسر سراوان در سيستان و بلوچستان كه منجر به كشته و زخمي شدن چندين سوختبر بلوچ شد و طي هفته گذشته منطقه را به صحنه اعتراضات و حوادث راديكال كم نظيري لااقل در چند دهه گذشته مبدل كرد يك‌بار ديگر نشان داد اين استان همواره آبستن حوادث و رخدادهاي پيش‌بيني نشده غيرقابل جبراني است و در صورتي كه اين بار نيز زواياي پيدا و پنهان ماجرا و زخم‌هاي كهنه و سرباز آن دقيق و بي‌طرفانه آسيب‌شناسي نشود و التيام؛ دير يا زود خشونت بارتر از قبل در دل جريان‌ها، اتفاقات و حوادث ظهور پيدا خواهد كرد تا جايي كه ممكن است پيامدهاي فراوان ناشي از نارضايتي‌هاي كنوني نه تنها جامعه را بلكه امنيت محلي و ملي را با چالش‌هاي متعددي مواجه كند و همراه. اعتراضات پيراموني رخداد مرز شمسر سراوان را مي‌توان از منظر مختلف به بررسي و تحليل نشست، اما در وهله نخست و قبل از هر چيز آنچه بيش از پيش دامنه اين ناآرامي‌هاي مردمي را در سراسر بلوچستان گسترده كرد و وسيع و راديكال و همچنين بنزيني شد بر جرقه آتش اعتراضات اوليه برخاسته از خط مرزي و هدايت داده شد به بسياري از شهرهاي غير مرزي ابتدا سكوت ديرهنگام و شفاف نكردن موضوع براي افكار عمومي بود و سپس اظهارات غيركارشناسانه و آماتورگونه‌اي كه ۲۵ ساعت پس از رخداد ياد شده به افكار عمومي تحويل داده شد. بنابراين همين امر يعني عقب ماندن از مردم و ورود ديرهنگام و از همه مهم‌تر در پيش گرفتن مواضع انفعالي و اتخاذ نكردن مواضع اقناعي به مردم و افكار عمومي در مواجهه با واقعه رخ داده شده سبب شد تا اسب سركش ناآرامي‌ها سوا از شبكه‌هاي اجتماعي از شهري به شهر ديگر نيز شتابان پيش برود و آسيب‌ها و مخاطرات فراوانی را در جامعه برجای بگذارد. حال براي ريشه‌يابی و بررسی علت و معلول اين رخداد نسبتا فراگير در بلوچستان كه نخستين بار است اين‌گونه راديكال در سطح منطقه رخ نمايانده است بايد مستقيم و يك راست سراغ سياست‌های كليشه‌ایی و غيراصولی در پيش گرفته در طول دولت‌های مختلف رفت و به آسيب‌شناسی راهبردهای متمادی اقتصادی، سياسی و اجتماعی پرداخت تا شايد اين‌گونه به چرايی اين اعتراضات راديكال پاسخ داده شود كه قبل از هر چيز ريشه در اقتصاد و معيشت مردم دارد نه ضديت با دولت و حاكميت. طی چند روز گذشته كه اعتراضات به شكل گسترده در برخی شهرهای مختلف بلوچستان جريان داشت و فضای احساسی بر جامعه حاكم _كه البته در چنين پيشامد و شرايطی كاملا طبيعی نيز است _نگارنده صلاح دانسته به‌رغم فشارهای وارده از سوی افكار عمومی و كاربران شبكه‌های اجتماعی مبني بر موضع‌گيری در اين باره منتظر آرام شدن فضا مانده تا ضمن اينكه آنچه توسط اين قلم بر اين صفحه نقد و نظر جاری می ‌شود از احساسات تهی باشد و از شتابزدگی به دور. از آنجايی كه سيستان و بلوچستان تنها استان كشور است كه با پاكستان هم مرز است و بيش از ۱۱۰۰ كيلومتر مرز مشترك با كشورهای افغانستان و پاكستان و ۳۰۰ كيلومتر مرز آبی از طريق دريای عمان دارد…
همين فرصت و قابليت قابل توجه مرزی به خودی خود مي‌تواند راهگشا و حلال بسياری از معضلات و مشكلات مبتلابه اجتماعی، معيشتی و اقتصادی اين منطقه از جمله بيكاری، فقر و نارضايتی باشد كه اكنون دومين استان پهناور كشور با آن دست به گريبان است و در مواجهه. فراموش نكنيم بيش از نيمی از ۲۴ شهرستان فعلی استان با كشورهای پاكستان و افغانستان مرز مشترك دارند اما به‌رغم اين آلترناتيو متاسفانه در طول دولت‌ها اين استان از توسعه مرزی، روابط تجاری و اقتصادی اين دو همسايه كه اشتراكات زبانی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی با ما دارند براي بهبود وضعيت معيشتی و فرصت مهم سرمايه‌گذاری و رونق اقتصادی و توليد و اشتغال كمتر بهره جسته و در دستور كار و برنامه قرار داده است. در حقيقت اين سياست‌هاي مبتني بر توسعه مناطق مرزی با استفاده از بهبود و رونق روابط تجاری و اقتصادي با كشورهای همسايه است و قابليت‌ها و استفاده از فرصت‌های پيرامونی مرز كه مي‌تواند منجر به تضمين امنيت پايداراستان شود و خطر تماميت ارضی و مرزی و همين‌طور سايه سنگين آشوب‌ها و هرج و مرج‌های سياسی و اجتماعی را از فضای كمتر توسعه يافته سيستان و بلوچستان بزدايد و رونق اقتصادی و توليد را به مردمان فقير اين استان هديه كند و امنيت پايدار عملی. به هر روي نبايد از نظر دور داشت كه سيستان و بلوچستان به علت محروميت بالا و پايين بودن اكثريت مطلق شاخص‌های توسعه‌ای از جمله راه، آب، آموزش و اشتغال و نيز نارضايتی حاصل از رخداد اخير اكنون بيش از پيش هيزمی آماده شده و آبستن آتشی تازه كه فقط با اعتمادسازی از طريق توسعه فضای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زدودن نگاه صرف امنيتي مي‌تواند آبی سرد باشد بر آتش خشم و نارضايتی.